Vân Canh là một huyện miền núi, là cửa ngõ phía tây nam của tỉnh Bình Định, một hậu phương có vị trí chiến lược quan trọng Có đường sắt, đường bộ Bắc Nam chạy song song, địa bàn huyện chỉ cách trung tâm tỉnh lỵ gần 40 km có một vị trí chiến lượt quan trọng. Trong cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ huyện Vân Canh là căn cứ cách mạng của tỉnh và liên khu 5.
Vì vậy, bọn địch đã áp dụng chính sách tố Cộng, diệt Cộng, thành lập nên bộ máy cai trị với lực lượng hùng hậu, trang bị nhiều vũ khí, phương tiện hiện đại, chúng còn huy động nhiều máy bay, xe tăng, pháo binh, lực lượng chính quy với hàng trăm lần càn quét, lấn chiếm, dồn dân, lập ấp, hàng trăm lần ném bom, bắn pháo phá hoại nhà cửa, ruộng vườn, rừng núi, giết hại người dân.
Trong khó khăn, gian khổ, ác liệt, đầy hy sinh, mất mát có lúc tưởng chừng như không thể vượt qua; nhưng quân và dân Vân Canh với tinh thần yêu nước, anh dũng, kiên cường vẫn không chịu khuất phục, một lòng theo Đảng, theo cách mạng. Dưới sự lãnh đạo của Đảng mà trực tiếp là Tỉnh ủy, Huyện ủy Vân Canh, cộng với sự chi viện và phối hợp của các lực lượng vũ trang, cán bộ và nhân dân huyện Vân Canh đã đồng cam, cộng khổ, vượt qua muôn vàng khó khăn, thử thách, vừa bám trụ vừa xây dựng lực lượng, vừa chiến đấu, vừa sản xuất, bảo vệ cách mạng, bảo vệ quê hương, đánh bại mọi âm mưu của kẻ thù.
Các đồng chí được Đại hội Đảng bộ huyện Vân Canh lần thứ XIX, nghiệm kỳ 2020-2025 bầu vào Ban Chấp hành để lãnh đạo, chỉ đạo hoàn thành thắng lợi mà Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện Vân Canh đã đề ra.
Cách đây vừa tròn 47 năm dưới sự lãnh đạo sáng suốt và tài tình của Đảng, quân và dân ta đã mở cuộc tổng tiến công và nổi dậy trên toàn miền Nam; Mở đầu bằng giải phóng Buôn Ma Thuột vào ngày 10/03/1975, tiếp đó các tỉnh Tây Nguyên, Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, các tỉnh ven biển miền Trung, miền Đông Nam bộ lần lượt được giải phóng, cuối cùng là chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử đã kết thúc hoàn toàn thắng lợi, trong đó có một phần đóng góp không nhỏ của Đảng bộ, quân và dân huyện Vân Canh; Thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của nhân dân ta mãi mãi gắn liền với tên tuổi Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Cùng với chiến dịch tây nguyên, quân và dân huyện Vân Canh đã mở màn chiến dịch vào ngày 04/3/1975, bộ đội huyện tập kích tiêu diệt một trung đội dân vệ tại chốt Canh Hà và đánh sập cầu Canh Hà dùng súng cối 82 pháo kích vào quận lỵ liên tiếp từ ngày 15-25/3/1975; Bộ đội huyện và du kích nổi dậy phá các khu đồn trở về làng cũ. Với tinh thần sôi động tập hợp quần chúng ở các xã Canh Thông, Canh Phong, Canh tiến chuyển tải vũ khí từ đường 19 đến xã Canh Giao cho Bộ đội.
Một góc khu định cư Kôm Xôm xã Canh Liên
Chấp hành mệnh lệnh tổng tiến công, tổng khởi nghĩa giải phóng toàn tỉnh, chiều ngày 24/3/1975. Ban thường vụ tỉnh ủy và Ban chỉ huy tỉnh đội Bình Định họp quyết định đẩy mạnh 3 quả đấm, phát động cao trào tiến công nổi dậy giải phóng nông thôn, đánh đổ toàn bộ quân địch, giành toàn bộ chính quyền về tay nhân nhân, từ ngày 25-31/3/1975; Bộ đội huyện cùng du kích đánh địch trên đường Gò sau, tiếp tục pháo kích vào quận lỵ, vây chốt Hòn Lúp, đồng thời gọi loa và giải truyền đơn binh vận làm cho địch càng hoang mang dao động thêm, buộc chúng phải tháo chạy.
Đúng 15 giờ ngày 31/3/1975, quân địch đóng tại quận lỵ với 1 đại đội bảo an kéo cờ trắng đầu hàng, quần chúng nổi dậy cùng với Bộ đội, du kích chiếm các đồn bót quận lỵ và truy bắt tàn binh, thu vũ khí; Số chốt còn lại, ta kêu gọi địch đầu hàng. Huyện Vân Canh đã hoàn toàn được giải phóng khỏi ách cai trị của Mỹ ngụy.
Với những thành tích đạt được trong kháng chiến; Quân và dân huyện Vân Canh đã vinh dự được Đảng Và Nhà nước trao tặng nhiều phần thưởng cao quý gồm: nhân dân và lực lượng vũ trang xã Canh Liên được tuyên dương “ANH HÙNG LỰC LƯỢNG VŨ TRANG NHÂN DÂN” có 8 Huân chương độc lập, 46 Huân, huy chương quyết thắng, 76 Huân, huy chương giải phóng, 791 Huân, huy chương kháng chiến và nhiều bằng khen của Chính phủ, liên khu V và UBND tỉnh Bình Định trao tặng cho cán bộ, chiến sỹ nhân dân huyện Vân Canh…
UBND huyện được đầu tư xây dựng khang trang
Sau ngày giải phóng, từ năm 1975 – 1981 huyện Vân Canh và Tuy Phước sáp nhập thành huyện Phước Vân. Vào ngày 24/8/1981, Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính phủ) ra Quyết định số 41/HĐBT về việc phân chia huyện Phước Vân thành lập huyện Vân Canh và huyện Tuy Phước. Đây là một sự kiện có ý nghĩa quan trọng đáp ứng được nguyện vọng của nhân dân, tác động lớn đến việc phát triển kinh tế - xã hội và tổ chức đời sống của cán bộ, đảng viên và nhân dân trước mắt cũng như lâu dài, mở ra thời kỳ Đảng bộ, chính quyền huyện Vân Canh phát huy tinh thần tự lực, tự cường, đoàn kết cộng đồng thực hiện thắng lợi các chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước và nhiệm vụ chính trị của Đảng bộ, chính quyền huyện Vân Canh về phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội phù hợp với đặc thù của một huyện miền núi.
Đường 3/2 được mở rộng khang trang ở thị trấn Vân Canh
Từ ngày tách huyện cho đến nay; Đảng bộ huyện Vân Canh lãnh đạo nhân dân vượt qua khó khăn, hàn gắn vết thương của chiến tranh, xây dựng lại quê hương Vân Canh. Từ một huyện miền núi nghèo, cơ sở vật chất, kỹ thuật còn thô sơ, lạc hậu và hậu quả chiến tranh để lại khá nặng nề, trình độ dân trí thấp; đời sống của đại đa số đồng bào còn nặng về lối sống du canh, du cư, sản xuất manh múng, nhưng người dân Vân Canh không chịu khuất phục khó khăn, đồng bào các dân tộc trong huyện tiếp tục kề vai sát cánh, xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc cùng nhau vượt qua khó khăn, phát huy nội lực, xây dựng quê hương ngày thêm đổi mới. …, đến nay bộ mặt nông thôn miền núi đã có nhiều khởi sắc, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân từng bước được nâng lên.
Một góc Khu phố Hiệp Hội thị trấn Vân Canh
Trải qua 47 năm xây dựng và phát triển cho đến nay huyện Vân Canh đã đạt được nhiều thành tựa nổi bật; Chỉ tính từ năm 2015 đến 2020, huyện Vân Canh đã đầu tư 320 dự án với tổng giá trị 392 tỷ đồng, trong đó nguồn vốn Trung ương, tỉnh 363 tỷ đồng, ngân sách huyện 18 tỷ đồng, nguồn hỗ trợ khác 10 tỷ đồng. Từ nguồn vốn này huyện Vân Canh đã hoàn thành đưa vào sử dụng nhiều công trình quan trọng, phát huy hiệu quả, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội như: đường phía Tây huyện; đường giao thông liên làng và Khu định cư Kôm Xôm xã Canh Liên; đường phía Tây tỉnh (ĐT638) và một số công trình trường học, y tế, nhà văn hóa, thủy lợi…
Lãnh đạo UBND huyện và các đồng chí lãnh đạo các phòng và Trung tâm Dịch vụ Nông nghiệp huyện kiểm tra sản xuất lúa Đông xuân 2021-2022
Nhờ vậy, tổng giá trị sản xuất công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và xây dựng năm 2020 của huyện Vân Canh đạt 512 tỷ đồng; bình quân hàng năm tăng 19%. Các chương trình này chủ yếu đầu tư xây dựng hạ tầng nông thôn, hỗ trợ phát triển sản xuất, đa dạng hóa sinh kế và nhân rộng mô hình giảm nghèo, tạo điều kiện để người dân nâng cao thu nhập và từng bước giảm nghèo bền vững, ổn định cuộc sống, nhờ thực hiện các chính sách trên, tỷ lệ hộ nghèo bình quân giảm từ 5-7%/năm.
Huyện Vân Canh gặp mặt các thế hệ làm công tác cán bộ đoàn qua các thời kỷ
Trên các lĩnh vực Văn hóa xã hội có nhiều chuyển biến tích cực, đến nay 7/7 xã, thị trấn đạt chuẩn quốc gia về y tế, bình quân có 9,07 bác sĩ/1 vạn dân; tỷ lệ bao phủ bảo hiểm y tế đạt 99% dân số. Công tác chăm sóc, bảo vệ bà mẹ, trẻ em và thực hiện chính sách dân số kế hoạch hóa gia đình đạt được nhiều kết quả tích cực; trên 99 % trẻ em dưới 1 tuổi được tiêm chủng đầy đủ, tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ em dưới 5 tuổi năm 2020 giảm còn 13 % , tỷ lệ tăng dân số tự nhiên duy trì ở mức 1,15%.
Đồng chí Lương Đình Tiên, Chủ tịch UBND huyện Vân Canh (người bận áo trắng đứng chính giữa), trao quà cho thanh niên trước ngày lên đường nhập ngũ năm 2022
Thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới đô thị văn minh cũng được các cấp, các ngành tích cực tuyên truyền, triển khai thực hiện. Huyện đã quy hoạch và xây dựng Đề án nông thôn mới 6/6 xã cơ bản phù hợp với yêu cầu thực tế. Huy động các nguồn lực đầu tư xây dựng, nâng cấp kết cấu hạ tầng nông thôn, hỗ trợ phát triển sản xuất, tạo việc làm, tăng thu nhập cho người dân. Giai đoạn 2016 – 2020, tổng nguồn vốn đầu tư cho chương trình xây dựng nông thôn mới gần 200 tỷ đồng, trong đó vốn trực tiếp từ chương trình gần 70 tỷ đồng, còn lại là các nguồn vốn lồng ghép và huy động từ nhân dân.
Thanh niên huyện Vân Canh bước qua Cầu Vinh Quang để lên đường nhập ngũ năm 2022
Đến cuối năm 2021, xã Canh Vinh đã được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới, xã Canh Hiển đạt 15 tiêu chí, xã Canh Thuận đạt 13 tiêu chí, xã Canh Hòa đạt 11 tiêu chí, xã Canh Hiệp đạt 09 tiêu chí, xã Canh Liên đạt 08 tiêu chí về xây dựng nông thôn mới. Hệ thống đường giao thông nông thôn từ huyện đi về đến các khu phố, thôn, làng có 46/48 xã, thị trấn đã có điện lưới quốc gia, Có 8/19 trường học đạt chuẩn quốc gia, xây dựng Khu công nghiệp thị trấn Vân Canh và Khu công nghiệp Becamex Bình Định…
Bản sắc văn hóa của đồng bào dân tộc Chăm H’roi ở Vân Canh vẫn được duy trì và phát triển
Các hoạt động văn hoá, thông tin, thể thao được tổ chức với nhiều hình thức sôi nổi, thiết thực, chào mừng các ngày lễ lớn, phục vụ tốt các nhiệm vụ chính trị; Quốc phòng, an ninh được tăng cường, trật tự an toàn xã hội được giữ vững; từng bước củng cố nền quốc phòng toàn dân, thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân, xây dựng huyện thành khu vực phòng thủ vững chắc, phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc được mở rộng, chất lượng từng bước được nâng lên; phong trào “3 không”, mô hình “dòng tộc không tội phạm và tệ nạn xã hội”, “khu dân cư an toàn đoàn kết không tội phạm” đã và đang phát huy hiệu quả thiết thực góp phần đảm bảo an ninh nông thôn, an ninh tuyến núi được đảm bảo, nhằm góp phần xây dựng An ninh nông thôn, huyện Vân Canh đã tranh thủ các già làng, người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số tham gia giải quyết có hiệu quả những mâu thuẫn, tranh chấp trong nội bộ nhân dân ở cơ sở và ngăn chặn hoạt động phát triển đạo Tin lành trái pháp luật, tệ nạn xã hội.
Trống Kơ toang của người Chăm h’roi Vân Canh thường được sử dụng trong các ngày Lễ, Tết…
Hệ thống chính trị tiếp tục được củng cố, kiện toàn; An sinh xã hội được đảm bảo, đời sống nhân dân cơ bản ổn định; Công tác xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị tiếp tục được đẩy mạnh.
Thắp nhang tri ân các anh hùng liệt sỹ đã anh dũng hi sinh giải phóng huyện Vân Canh
Phát huy truyền thống cách mạng, nỗ lực vượt khó, trong thời gian tới, huyện Vân Canh tiếp tục tập trung thực hiện có hiệu quả nghị quyết đại hội đảng các cấp và các chương trình hành động đã đề ra; Đẩy mạnh phát triển kinh tế, khuyến khích tạo điều kiện, môi trường thuận lợi để phát triển doanh nghiệp; Thu hút đầu tư và phát triển các ngành thương mại – dịch vụ, các ngành sản xuất đa nhàng nghề dân dụng; Đầu tư các loại cây, con, giống có năng suất, chất lượng cao vào sản xuất, chăn nuôi; Khai thác tối đa các nguồn lực đầu tư cho phát triển, thúc đẩy tốc độ đô thị hóa, xây dựng kết cấu hạ tầng đồng bộ; Giữ vững và nâng cao chất lượng các tiêu chí xây dựng nông thôn mới. Thực hiện tốt chính sách an sinh xã hội; Nâng cao chất lượng các hoạt động văn hóa, phong trào xây dựng gia đình văn hóa, làng văn hóa, cơ quan, đơn vị văn hóa, gia đình thể thao giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội...
Thị trấn Vân Canh đã có tên đường, số nhà
Có thể thấy, chính sự đầu tư đúng đắn của Trung ương, của tỉnh và bằng nội lực của chính mình, trải qua 47 năm xây dựng và trưởng thành, đến nay huyện Vân Canh đang dần tạo ra bước chuyển biến mới về phát triển KT- XH gắn với quốc phòng an ninh. Với quyết tâm cao của toàn Đảng bộ huyện, cùng với sự hỗ trợ của Trung ương, tỉnh, chắc chắn Vân Canh sẽ tiếp tục gặt hái được những thành công trên con đường đổi mới, xây dựng quê hương anh hùng ngày càng phát triển về mọi mặt, người dân có cuộc sống ấm no, hạnh phúc./.